Nota redakcyjna

„Zapis socjologiczny” to monumentalny zbiór zdjęć Zofii Rydet, który w trakcie pracy rozrósł się i rozgałęził, a autorka nie zdołała go ukończyć. Obecnie materiał ten został objęty pracami badawczymi, co pozwoli go ostatecznie uporządkować oraz opisać.

Uzyskane w procesie digitalizacji pliki znacznie różnią się od ostatecznych odbitek wykonanych w ciemni pozostawionych przez Zofię Rydet. Projekt powstał jednak z myślą o celach badawczych, dlatego zachowano oryginalne, szersze niż na autorskich odbitkach kadry, a także winietowanie i wszelakie inne niedoskonałości techniczne. Wierne odtworzenie autorskich kadrów będzie kolejnym etapem prac nad zebranym i udostępnionym materiałem.

Jednym z głównych założeń powstającego w tym miejscu wirtualnego archiwum „Zapisu socjologicznego” jest uzyskanie możliwości obserwowania procesu powstawania cyklu, przebiegu spotkań z fotografowanymi przez autorkę osobami, podążanie śladem jej fotograficznych fascynacji. W tym celu została zachowana oryginalna kolejność klatek poszczególnych negatywów.

Pierwszy etap digitalizacji negatywów, przeprowadzony w 2013 roku, objął następujące „regiony”: Podhale (i wyodrębnione z niego przez samą Zofię Rydet: Biały Dunajec oraz Chochołów), Śląsk oraz Dolny Śląsk, woj. krakowskie, Francję oraz zbiór określony przez autorkę jako „inne zagraniczne” (zdjęcia pochodzące z Czechosłowacji, Niemiec, Litwy oraz Nowego Jorku). Stanowi on około połowę całego materiału negatywowego będącego w posiadaniu Fundacji im. Zofii Rydet.

Drugi etap digitalizacji negatywów przeprowadzony w 2014 roku objął kolejne “regiony”: Zalipie, Kaszuby, Pomorze i województwa: rzeszowskie, zamojskie, kieleckie, lubelskie, łódzkie, poznańskie, szczecińskie oraz suwalskie. Druga połowa zebranego przez artystkę materiału przedstawia zatem pełny terytorialny zasięg jej pracy i zarazem rozmach powstałego cyklu fotograficznego.

Do zebranego w ramach tego etapu materiału należą również fotografie z polskich miast: m.in. Łodzi, Szczecina, Gdańska, Gdyni, Gliwic, Sopotu, Kielc oraz - wyodrębnionych przez autorkę ze zbioru - Krakowa i Warszawy. Na “miejską” część “Zapisu socjologicznego” składają się prawie wyłącznie portrety artystów oraz ludzi kultury. Głównymi bohaterami stają się przede wszystkim fotografki i fotografowie - przyjaciele i współpracownicy Zofii Rydet - m. in. Jerzy Lewczyński, Józef Robakowski, Andrzej Różycki, Wojciech Prażmowski, Natalia LL, Adam Bujak, Krystyna Łyczywek, Leszek Pękalski czy Paweł Pierściński, ale także malarze, rzeźbiarze, pisarze, architekci czy konserwatorzy dzieł sztuki, a w tle ich prywatne mieszkania oraz pracownie.

Dodatkowym uzupełnieniem opublikowanego obecnie materiału stał się zbiór, określany jako “Prezapis”. To fotografie dokumentalne, przedstawiające wieś, z lat 1956-1977, które wskazują już jednoznacznie kierunek poszukiwań autorki “Zapisu socjologicznego”. Są niezwykle bliskie tematycznie i formalnie późniejszemu materiałowi, wykonywane jednak na negatywach średnioformatowych. Wybór ten obejmuje ok. 100 klatek materiału.

„Zapis socjologiczny” to nie tylko zestaw fotografii przedstawiających ludzi we wnętrzach. Cykl zawiera także odrębne podzbiory: „Obecność”, „Mit fotografii”, „Kobiety na progach” oraz „Zawody”. Znalazły się w nim również zdjęcia domów fotografowanych z zewnątrz, fotografie detali, uroczystości, zdjęcia krajobrazowe oraz kompozycje składające się z przedmiotów i dekoracji. W zestawy posegregowano więc wszystkie tematy, do których Zofia Rydet powracała, odwiedzając kolejne miejsca.

Struktura udostępnionej bazy danych została oparta na trzech kategoriach filtrów: regiony, cykle oraz tagi. Określenie „regiony” zostało potraktowane umownie, w ślad za stworzoną przez autorkę strukturę zbioru. „Regiony” to (dawne) województwa, miejscowości albo rejony historyczno-etnograficzne w Polsce i za granicą. Archiwum prowadzone było przez Zofię Rydet nie według klucza etnograficznego lub socjologicznego. Powstała typologia nie wykorzystuje naukowej kategoryzacji, jest natomiast naznaczona autorskim, artystycznym podejściem. Tę cechę zdecydowano się zachować.

Cykle fotograficzne, według których zostały uporządkowane fotografie, są wybrane również na podstawie koncepcji artystki, odtworzonej z dokumentów archiwalnych. Zachowano oryginalne określenia i tytuły zestawów. „Tagi” to słowa kluczowe określające szczególnie ciekawe, powtarzające się tematy, wyselekcjonowane w toku prac nad archiwum. Po rozwinięciu zakładki "Wyszukiwanie" można uzyskać dostęp do pełnej listy słów kluczowych (tagów).

Autorka pozostawiła nieliczne notatki zawierające informacje na temat województwa, wsi, numeru domu oraz nazwiska fotografowanych osób. Wszystkie opisy fotografii są uzupełniane na podstawie tych dokumentów. Większość z nich zweryfikowano, części jednak nie da się odtworzyć. W celu szerszej identyfikacji poproszono o pomoc rodzinę, przyjaciół Artystki oraz instytucje lub osoby prywatne - mieszkańców odwiedzonych przez nią miejscowości. Powstałe w ten sposób opisy mogą zawierać błędy, materiał jest nadal w opracowaniu. Postępy w tych pracach będą systematycznie publikowane. Osoby odwiedzające wirtualną galerię prosimy o wszelkie cenne uwagi.

W toku prac postanowiliśmy wprowadzić funkcję preselekcji zdjęć wybierając poprawne technicznie i najbardziej reprezentatywne dla całego cyklu zdjęcia. Jest to grupa stanowiąca około jedną trzecią całego zbioru. Odznaczając tę opcję, osoby zainteresowane uzyskają dostęp do pełnego archiwum. Znajdują się tam również dodatkowe alternatywne ujęcia, zdjęcia niedoskonałe technicznie oraz fotografie luźno związane z cyklem.

Fotografie autorstwa Zofii Rydet prezentowane w zakładce Archiwum fotografii udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska. Więcej informacji w Regulaminie (PDF). Właścicielem autorskich praw majątkowych do fotografii autorstwa Zofii Rydet jest Zofia Augustyńska-Martyniak.

Wszelkie pozostałe materiały zawarte na stronie www udostępniane są za zgodą ich autorów każdorazowo zaznaczonych na stronie – użycie wyżej wymienionych  materiałów przez korzystających ze strony wymaga uzyskania odrębnej zgody ich autorów.