Zapis socjologiczny (1978 – 1990)

Podobnie jak większość twórców powojennych, autorka „Zapisu socjologicznego” do fotografii dochodziła drogą amatora: poprzez namiętne fotografowanie, spotkania, dyskusje, wzajemną krytykę w gronie zapaleńców. Może to właśnie sprawiło, że dzieło Zofii Rydet nie zna ograniczeń; wzięło się z potrzeby, nie z kalkulacji.

Już w wieku bardzo dojrzałym – w momencie sprecyzowania koncepcji Zofia Rydet miała 67 lat – zaczęła tworzyć swoje opus magnum: „Zapis socjologiczny”, cykl niemający odpowiednika w polskiej fotografii, gigantycznych rozmiarów portret ludzkiej rodziny we wnętrzu. Kontynuowała go wszędzie, gdzie się znalazła, przełamując własną słabość. „Zapis” to kilkanaście tysięcy negatywów, w olbrzymiej części niewykorzystanych, bo nie starczyło życia na pracę.

Pierwsze precyzyjne notatki autorki dotyczące prac nad „Zapisem socjologicznym” pochodzą z 1978 roku. Pierwszy pomysł na cykl powstał już w latach 60., jednak dość obszerny materiał fotograficzny z wcześniejszego okresu twórczości – w dużej mierze spełniający założenia „Zapisu” – nie został do niego włączony.

Na główny trzon całego zbioru – obrazy określane jako ujęcia kanoniczne – złożyły się wizerunki mieszkańców wsi i miast, powstałe w różnych rejonach Polski oraz za granicą. Łączy je ścisły rygor kompozycyjny. Ukazują ludzi – pojedynczo, w parach lub w grupie, na tle wybranej ściany ich mieszkania. Fotografie wykonano przy użyciu lampy błyskowej, z zachowaniem jak najszerszego obrazu całego wnętrza oraz jak największej głębi ostrości.

Cykl, na który złożyło się także kilka mniejszych, dopełniających zestawów fotografii („Obecność”, „Mit fotografii”, „Kobiety na progach”, „Zawody”), kontynuowany był przez artystkę aż do lat 90.

Wybrane pokazy „Zapisu socjologicznego”

1979
X Gorzowskie Konfrontacje Fotograficzne, Muzeum Okręgowe, Gorzów – pierwszy pokaz „Zapisu socjologicznego”

„Fotografia polska 1839–1979”, International Center of Photography, Nowy Jork; Museum of Contemporary Art, Chicago

„Poszukiwania ’79”, Galeria BWA, Bydgoszcz

Ogólnopolski Konkurs Fotograficzny „Rodzina Polska”, ZPAF, Warszawa – NAGRODA GŁÓWNA

1980
„Sztuka reportażu. Z historii fotografii polskiej”, Muzeum Narodowe we Wrocławiu; Muzeum Sztuki Współczesnej w Łodzi

„Fotografia polska 1939–1979”, Galeria Zachęta, Warszawa; Muzeum Sztuki Współczesnej w Łodzi

I Ogólnopolski Przegląd Fotografii Socjologicznej w Bielsku-Białej

1981
„La Photographie Polonaise 1900–1981”, Centre Georges Pompidou, Paryż

1983
„Krzyż – uniwersum sztuki / Znak krzyża”, Warszawa

1984
„Wystawa sztuki polskiej”, Muzeum im. Puszkina, Moskwa

„Nurt intelektualny w sztuce polskiej po II wojnie światowej”, BWA, Lublin

1985
„Polska awangarda / Poolse avant-garde”, Cultureel Centrum, Berchem/Antwerpia, Belgia

XV Gorzowskie Konfrontacje Fotograficzne '85, Gorzów Wielkopolski (Nagroda im. Waldemara Kućko za „całokształt pracy artystycznej na rzecz polskiej fotografii oraz wieloletni, znaczący artystycznie udział w prezentacjach Gorzowskich Konfrontacji Fotograficznych, a szczególnie za cykle prac z zakresu »fotografii socjologicznej«”)

1986
„Zofia Rydet. Dom”, Galeria Nawa św. Krzysztofa, Duszpasterstwo Środowisk Twórczych, kościół OO. Jezuitów w Łodzi

„Obecność i zapis”, wystawa jubileuszowa, ZPAF, Katowice (katalog)

„Fotografia polska – poszukiwania 1955–1984 / Polská fotografie”, Uměleckoprůmyslové museum v Praze, Praga

1987
„Fotografia”. Wystawa z okazji 40-lecia Związku Polskich Artystów Fotografików, Galeria Zachęta, Warszawa (Medal 40-lecia ZPAF 1947-87, w uznaniu zasług dla rozwoju fotografii polskiej)

„Out of Eastern Europe: Private Photography”, Massachusetts Institute of Technology (MIT) List Visual Arts Center, Cambridge; The Baxter Gallery, Portland School of Art, Portland (Maine)

„Modern Photography and Beyond: Photographs in the Collection of the National Museum of Modern Art”, Kyoto

1988
Wydanie albumu: Zofia Rydet. „Obecność”, Wydawnictwo OO. Bernardynów Calvarianum, Kalwaria Zebrzydowska 1988, tekst: Józefa Hennelowa.

„Aspects de la photographie Polonaise. Zofia Rydet, »Zapis socjologiczny«; Maciej Plewiński, Wojciech Prażmowski, Stanisław Michalski”, Galerie Picasso a Denain, wystawa organizowana przez Centre Régional de la Photographie, Nord Pas-de-Calais, Douchy-les-Mines, Francja

1989
„Zofia Rydet, Festiwal Fotografii w Opavie”, Kulturni středisko ZV ROH OSS Opava – Kylešovice

„Fotoberichte aus Polen, Zofia Rydet, Anna Beata Bohdziewicz”, Aspekte Galerie, Offene Akademie der Münchner Volkshochschule, Zwischen Elbe und Wolga, Monachium

„Zofja Rydet, Fotografijos paroda”, Kowno; Wilno.

„W 200 lat później. Fotografia: Marie-Pauele Negre, »Francja rok 89«, Pierre Devin »Linia złamania«, Zofia Rydet »Douchy 1988 – Zapis socjologiczny«; Plakat: »Obraz praw człowieka i obywatela we współczesnym świecie«”, Galeria Sztuki Współczesnej BWA, Katowice

1990
„Zofia Rydet. Nieskończoność dalekich dróg. Zapis socjologiczny 1978–1990”, Galeria FF, Łódzki Dom Kultury, Łódź

„Zofia Rydet. Zapis socjologiczny. Douchy – Francja 1989”, Galeria Fotografii Łódzkiego Towarzystwa Fotograficznego, Łódź

„3 Photographes. Zofia Rydet, Wojciech Prażmowski, Mino Svolik”, Galerie Jacqueline Salmon, Paryż

1992
„Zofia Rydet. Zapis socjologiczny”, Douchy les Mines, Francja

„More Than One Photography: Works since 1980 from the Collection”, MoMA, Nowy Jork

1999
„Zofia Rydet 1911–1997. Fotografie”, Muzeum Sztuki w Łodzi; Muzeum Narodowe we Wrocławiu; Galeria Okręgu Śląskiego ZPAF i Galerii Pustej, Galerii ASP i Galerii Sektor I Górnośląskiego Centrum Kultury, Katowice; Galeria Ośrodka Promocji Kultury „Gaude Mater”, Częstochowa

2008
„Zapis socjologiczny 1978–1990”, w ramach Miesiąca Fotografii w Krakowie, Galeria Starmach, Kraków

2012
„Zofia Rydet. Zapis socjologiczny 1978–1990”, Czytelnia Sztuki, Gliwice

2013
"Zofia Rydet. Zapis socjologiczny 1978–1990" Muzeum Etnograficzne w Zielonej Górze z siedzibą w Ochli

"Zofia Rydet. Zapis socjologiczny 1978–1990" Zamojskie Towarzystwo Fotograficzne - Galeria Ratusz w Zamościu

2014
"Wystawa zbiorowa Papieże" MOCAK

2015
"Zofia Rydet. Zapis socjologiczny 1978–1990" Gdańska Galeria Fotografii - Muzeum Narodowe w Gdańsku

"Wystawa zbiorowa, XII Baltic Triennial" Contemporary Art Centre, Wilno, Litwa

"Zofia Rydet. Zapis socjologiczny 1978–1990" Muzeum Fotografii w Bydgoszczy

2015/2016
"Zofia Rydet. Zapis 1978–1990" Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie

"Człowiek w nieskończoności zapisu" Muzeum Kinematografii w Łodzi

2016
"Wystawa zbiorowa. Textival Litteraturfestival" Göteborg, Szwecja

"Zofia Rydet. Zapis socjologiczny 1978–1990" Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie

"Zofia Rydet. Zapis socjologiczny 1978–1990" Muzeum Śląska Opolskiego, Opolski Festiwal Fotografii OFF 2016

"Zofia Rydet. Zapis socjologiczny 1978–1990" Oddział Muzeum Regionalnego w Mielcu - Jadernówka

"Zofia Rydet. Zapis 1978-1990" Galeria Jeu de Paume, Tours, Francja